Zonguldak tarih sayfası editörü Hayati Yılmaz, Zonguldak’ta yetiştirilen Ayşekadın Fasulyesini anlattı. Yılmaz; “Zonguldak’ta yetiştirilen fasulye, sırık Ayşekadın fasulyesi. Bazı yerlerde ayşekadın fasulyesi deyince kuru fasulye olarak algılanıyor fakat biz de taze fasulye ismidir” dedi.
Yılmaz’ın yazısı şu şekilde:
“Ayşekadın Fasulyesi
Zonguldak’ta yetiştirilen fasulye, sırık Ayşekadın fasulyesi , (Ay(u)şa kadın baklası).
Bazı yerlerde ayşekadın fasulyesi deyince kuru fasulye olarak algılanıyor fakat biz de taze fasulye ismidir.
Ayşekadın fasulyesi ismini adından da anlaşıldığı üzere bir kadından almıştır. Fakat bu kadının kim olduğu tam bir muammadır. Bunun ile ilgili birçok rivayet vardır.
Bir iddiaya göre; İstanbul’da Ayşe adında bir kadının açtığı kuru fasulye dükkanı ile bu ismi aldı. Erzincan’da da benzer iddialar var. Biz de Zonguldak rivayetini yazalım. Taze fasulye henüz Meksika’dan Anadolu’ya gelmeden önce fasulye yerine koca bakla yiyen ahalimiz, yabancılar tarafından getirilen taze fasulye tohumunu bahçelerde yetiştirmeye başlayınca, bir süre sonra pazarda satılmaya başlandı. Pazarda ilk defa soranlar "Ayunşa abla bu bitkinin adı ne ?" deyince, "bu da Ayuşa kadın baklası galan" olarak söyleyince. Ağızdan ağıza yayılır.
Bizim Çatalağzı'ndaki evin arkasında, bir evlik bahçemiz var. Eskiden annem bu küçük bahçede Ayşekadın fasulyesi eker, taze taze yerdik. O yüzden bahçesi olanların ayrıyeten fasulye sırığı yapması gerekir. Bunun için en uygun sırık, fındık dallarından yapılırdı. Ayşekadın taze fasulyesinden yapılan yemek oldukça lezzetliydi. İri iri taneleri vardı.
Ayşekadın fasulyesi, büküldüğünde kolayca kırılır ve “çıt “ diye sesi verir. Taneler (yeşil, sarı ve mor renkli) hızla büyürken, etli, yumuşak (sert ve lifli değil), parlak renkliyken ve taneler küçük ve gelişmemişken (çiçek açtıktan 8 ila 10 gün sonra) hasat edilir.
Şimdilerde pazarlarda eski fasulyeleri bulamıyorsun bile. Almanya’da kidneybohnen (Böbrek Fasulyesi . Kırmızı renkli barbunya ) adında fasulye yiyoruz şimdi.
Fasulye çeşitleri soğuğa duyarlı bir bitkidir. Hemen her tür toprakta yetişiyor. Fasulyenin bugün dünyanın pek çok yerinde yaygın olarak tarımı yapılmaktadır. Anadolu’da yaklaşık 80 çeşidi vardır. Bütün baklagiller içinde en çok tüketilen sebzelerden biridir.
Anadolu’da yetiştirilen çeşitlerinden bazıları;
Maş fasulyesi, İspir fasulyesi, Soya fasulyesi, Ayşe Kadın fasulyesi, Oturak fasulye, Barbunya fasulyesi
Boncuk fasulyesi, Börülce (karnıkara), , Horoz fasulyesi, Şeker fasulyesi, Göbekli fasulyesi, Dombay fasulyesi, Boncuk Ayşe fasulyesi, , Çalı fasulyesi, Safiye, Alman Ayşe fasulyesi, Tombul fasulyesi, Selanik fasulyesi, Dermason fasulyesi, Battal fasulyesi, Bombay fasulyesi, Sıra fasulyesi, Ferman fasulyesi”
Editör: Şeyma Kaya
