Yakın tarihe kadar, Karadeniz’in kıyı şehirleri arasındaki ulaşımın işletilen vapur seferleriyle yapılmaktaydı.
Ancak antik kent Filyos beldesi ve Filyos Vadisi’nin iç kesimlerdeki Çaycuma, Devrek, Gökçebey ve hatta ötesindeki Yenice halkının Zonguldak yolunun olmadığı dönemde ulaşımlarını nasıl ve nereden temin ettikleri hep muamma olarak karşımızda duruyordu.
Yaptığımız araştırmalarla karanlıkta kalmış bu konuyu aydınlatan bilgilere ulaştık.
Karayolunun olmadığı, demiryolunun da henüz Ankara’ya bağlanmadığı Cumhuriyet’in ilk yıllarında Vadi üzerinde yaşayan yöre halkının ulaşımlarını Filyos’tan denizyoluyla yaptıkları ortaya çıktı.
Ama nasıl?
Filyos Vadisi’nde ilk tren seferleri…
Ankara’yı Zonguldak ve Ereğli’ye bağlamayı amaçlayan Irmak-Filyos demiryolunun Filyos-Balıkısık(Yenice) kesimi tamamlanarak 1 Temmuz 1930 tarihinde tren seferleri başlamıştı.()
1934 yılında da hattın Balıkısık-Eskipazar kesimi tamamlandı. Açılışa müteakip Filyos-Karabük(Safranbolu)-Eskipazar arasında1 Haziran 1934 tarihinde tren seferlerine başlandı.()
Ancak bir sorun daha vardı!
Demiryolu hattıEskipazar’dan öteye henüz geçmediği, Zonguldak Limanı’na ulaştıracak karayolu da olmadığı için Filyos Vadisi halkının İstanbul’a, ya da başka şehirlere ulaşımı yine de mümkün olmuyordu.
Filyos’tan vapur seferleri başlıyor…
Filyos Vadisi’nde bulunan köy ve kasabalardaki yöre halkıyla daha Karabük ve Eskipazar’a kadar olan yöre halkının ulaşımları için demiryoluna ilaveten önemli bir adım atıldı.
Bu önemli adımın adı da Filyos’tan vapur seferlerinin başlatılmasıydı.
Konuyla ilgili 3 Mart 1934 tarihli gazete haberlerinde “Irmak-Filyos demiryolunun Safranbolu’ya kadar olan birinci kısmının inşaatının bitmiş olması hasebile Denizyolları İşletmesi İdaresince Karadeniz’e işleyen vapurlarının bundan sonra artık Filyos’a da uğrayarak geçmesi tensip edilmiş.” denilmekte ve bu amaçla Filyos’ta da bir acentelik tesis olunduğu belirtilmekteydi.
Haberde ayrıca, demiryolunun işletmeye açılmasına müteakip yol güzergâhındaki köyler ve kasabaların iktisadi ve içtimai büyük inkişaflara mazhar olacağı vurgulanarak, halkın sevinçli olduğu belirtiliyor.()
Dolayısıyla 1 Haziran 1934’teFilyos-Karabük Eskipazar arasında trenlerin sefere başlamasıylayöre halkının ulaşımları, tren seferlerine bağlı olarak Filyos’tan işletilen vapur seferleriyle temin edilmiştir.
Tren olsa da tercih vapurdan yana!
Demiryolunun kalan kesimlerinin tamamlanmasıyla Zonguldak’ın demiryoluyla Ankara’ya ulaşımı ancak 1937 yılında mümkün olabildi. ()
Bununla birlikte yöre halkının İstanbul’a ulaşımlarınıtrenle Ankara üzerinden değil, trenle Zonguldak ve devamında da denizyolu ile gerçekleştirmekteydiler. Konuyla ilgili İstanbul Vilayeti’nin(Valiliği)tebliğine yer veren 26 Nisan 1941 tarihli Son Telgraf gazetesi haberi de bunu teyit eder niteliktedir.
Zonguldak, Filyos, Karabük, Eskipazar ve İsmetpaşa yolcularının 1 Mayıs 1941tarihinden itibaren Galata rıhtımından kalkacak Aksu vapuruna bineceklerinin belirtildiği söz konusu Tebliğ’de;vapurun saat 18’de Zonguldak’a varacağı, Filyos, Karabük, Eskipazar ve İsmetpaşa yolcuları için Zonguldak’tan tren işletileceği ifade edilmiştir.()
Yöremizin ünlü şairi Rüştü Onur’un Karabük Demir Çelik’te göreve başlayan eşi Mediha Sessiz’in İstanbul-Karabük seyahatindeki tercihi de vapur ve trenden yanaydı.
Mediha Hanım, İstanbul’dan Zonguldak’a vapurla, Zonguldak’tan Karabük’e de trenle gelirdi. Hatta ünlü şairimiz Rüştü Onur ile Mediha Hanım’ınilk tanışmaları da İstanbul-Zonguldak seferini yapan Anafartalar Vapuru’nda olmuştu.()
Vapura binmek hiç de kolay değildi
İstanbul vapurların Filyos’a da uğramasına karar verildiği ve Filyos’a da bir acente açıldığı dönemde Karadeniz’de büyük vapurların yanaşabileceği limana sahipşehir sayısı çok azdı.
Bırakınız Filyos’u, Zonguldak bile yeterli limana ancak 1953 yılında sahip olabilmişti.()
Yeterli limanıolmayan, iskeleye yanaşmanın da mümkün olmadığı duraklarda denizyolu ulaşımı hiç de kolay değildi.
Cide İskelesinin o döneme ait fotoğraflarından,1927 yılında yapılan küçük bir iskeleden ibaret olan Filyos’taki deniz yolculuğunda yaşanan manzaralarıtahmin etmek hiç de zor değil!()
KAYNAKÇA
1-https://www.zhaber.com.tr/nostalji/tren-seferleri-zonguldak-ta-ilk-ne-zaman-basladi-h15442.html(Erişim:6 Mayıs 2021)
2-Vakit gazetesi.28 Mayıs 1934
3-Milliyet gazetesi. 3 Mart 1934. Cumhuriyet gazetesi, 3 Mart 1934
4-Demiryollar dergisi. Sayı 153.İkinci Teşrin 1937
5- Son Telgraf gazetesi 26 Nisan 1941
6-Yıldırım, Yüksel. “BALKAYA’NIN BERİSİ…”. Halkın Sesi gazetesi. Zonguldak (09.09.2019).
http://www.halkinsesi.com.tr/balkayanin-berisi-makale,4839.html?fbclid=IwAR21dnicjZr3Cmk1MePrCZQCRuNc_AaUpuSpzFK-RnwlVq4dPoZ7nJFUOU4 (Erişim: 17.04.2021)
7- https://www.maden.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=4550 (Erişim: 17 Nisan 2021)
8- https://twitter.com/cidebelediyesi/status/1275355071400812547(Erişim:17 Nisan 2021)