"Madenlerden önce mühendislik çöktü"

YÖK’ün 2023 yılı kontenjan ve yerleştirme sonuçlarıyla ilgili 21 Kasım 2023 tarihli verileri, Türkiye’nin maden mühendisliği eğitiminde sınıfta kaldığını gözler önüne serdi. 13 maden mühendisliği bölümünden 7’si öğrenci mevcudunu dolduramadı. Türkiye’de sadece 13 devlet üniversitesinde olan bu bölüm için YÖK, bu yıl toplam 390 öğrenci kontenjanı açtı. 2023 YKS sonunda kontenjanın 216’sı dolarken yüzde 44.7’sini oluşturan 171’i boş kaldı. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Maden Mühendisliği bölümünün 11 öğrenci konten-
janını, bir öğrenci bile seçmedi.

Maden mühendisliğinde birinci sınıflar yüzde 100 boş kalınca, birinci sınıf açılamadı. Üniversitenin maden mühendisliği bölümündeki tüm sınıflarında toplam 19 öğrenci okurken, şimdiye kadar 2  mezun verdi. Öğrenci sayısı anaokulundan az olan maden mühendisliği bölümde; 2 profesör, 4 doçent, 3 doktor öğretim üyesi görev yapıyor. Doktoralı akademisyenler; Farabi, Mevlana, Erasmus projesi yürütüyor.

6 Şubat Depremi’nde en ağır hasar gören illerden Malatya İnönü Üniversitesi’nde de durum benzer çıktı. 2023 yılı için maden mühendisliği bölümüne 39 kontenjan açan üniversite, YKS 2023 sonrası sadece 3 öğrenci alabildi. Birinci sınıfın yüzde 92.3’ü boş kaldı. Mühendis yetiştirmek için üniversitenin aldığı 3 öğrenci de  fen lisesi mezunu bile değil. Maden mühendisliğine yerleşen 3 öğrenciden 2’si genel lise, 1’i yabancı dil bölümü mezunu.

Ömer Halisdemir Üniversitesi.: 11 kontenjanına 1 öğrenci alamadı. Yüzde 100’ü boş kaldı.

İnönü Üniversitesi: 39 kontenjana 3 öğrenci aldı. Yüzde 92.3’ü boş kaldı.

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi: 3 öğrenci girdi. Yüzde 81.3’ü boş kaldı.

Muğla Sıtkı Koçman: 21 kontenjana 6 öğrenci girdi. Yüzde 71.4’ü boş.

Afyon Kocatepe: 11 kontenjana 3 öğrenci girdi. Yüzde 63.6’sı boş kaldı.

KTÜ: 21 kontenjana 11 öğrenci yerleşti. Birinci sınıfların yüzde 47.6’sı boş.

İstanbul Cerrahpaşa Üniversitesi: 41 kontenjana 38 öğrenci girdi. Yüzde 7.3’ü boş.

İnönü Üniversitesi Maden Mühendisliği bölümünde öğrenci olmasa da 4’ü profesör, 3’ü doçent, 7 akademisyen var. Akademisyenler bölümü, “Akademik çalışmalarla kaya zemin mekaniği, mermer teknolojileri, açık işletme arazi rehabilitasyonu, kömür hazırlama, mikronize öğütme, metalik cevherlerin zenginleştirilmesi, tesis atıkları alanlarında yoğunlaştık” diye tanıtıyor. Tüm sınıflarında toplam 27 öğrenci okuyan maden mühendisliği bölümü, şimdiye kadar 3 mezun verdi.

Maden mühendisliğinde 5 üniversite kontenjanını tam doldurdu. Buna göre Dokuz Eylül Üniversitesi 41, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 31, Hacettepe Üniversitesi 51, İTÜ 52 ve ODTÜ 41 kontenjanı yüzde 100 doldurdu.

Maden mühendisliği okumak için büyük şehirleri seçen 2 öğrenciden 1’i başka kentlerden geldi. İzmir’deki tablo şaşırtmadı. Dokuz Eylül Maden Mühendisliği Bölümü’ne, İzmir’de yaşayan öğrencilerin yüzde 17.1’i
girerken yüzde 82.9’u başka kentlerden geldi. Yüzde 4.9 ile Zonguldak da var.

Atatürk’ten 100 yıl sonra dibe vurdu

Türkiye’nin tek taşkömürü havzası Zonguldak’ta, Atatürk’ün emriyle 100 yıl önce 1924’te kurulan cumhuriyetin ilk üniversitelerinden Zonguldak Yüksek Maden Mühendisi Mektebi de dibi gördü. Yeni adı  Bülent Ecevit Üniversitesi Maden Mühendisliği olan bölüme geçen yıl 1, bu yıl 2 öğrenci girdi. 

Madencilik denilince Türkiye’de akla ilk gelen yer Zonguldak’taki okulun adı, 1975’te Zonguldak Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi oldu. Maden mühendisliği bölümü, 1982’de Hacettepe Üniversitesi’ne bağlandı. 1992’de kurulan Zonguldak Karaelmas Üniversitesi’nin adı, 2012 yılında Bülent Ecevit Üniversitesi oldu. 1980 ihtilalinde bile 28 mezun veren Bülent Ecevit Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü, 44 yıl sonra 2023 yılında yüzde 100 düşerek ancak 14 mezun verebildi.

Türkiye’de maden mühendisliği denilince ilk akla gelen şehir Zonguldak’taki Bülent Ecevit Üniversitesi, 2021’de 13, 2022’de 8 ve 2023’te 15 öğrenci olmak üzere 3 yılda 38 öğrenci mezun etti. Maden mühendisliğinde halen 12’si kız, 81’i erkek 93 öğrenci okurken, 7 profesör, 2 doçent, 3 doktor çalışıyor.

Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü’nün, 2022’de açtığı 16 kontenjana, açık öğretim mezunu 1 öğrenci yerleşti. 2023’teki 16 kontenjanı 1 öğrenci kazandı. Birinci sınıflarda 2022’de yüzde 93.8 olan boş kontenjan oranı, 2023’te engelli kontenjanından 15 yıl önce liseyi bitiren 2 kişiyi ÖSYM yerleştirince yüzde 81.3’e düştü.

ÜNİVERSİTELERİN maden mühendisliği bölümü mezunu 19 bin 609 kişiden sadece 4 bin 500’ü, maden mühendisi çalıştırılması zorunlu şantiyelerde çalışıyor. Cezası, ‘meslekten men’ olsa da diplomalarını madencilik şirketlerine kiralıyorlar. Cumhurbaşkanlığınca 1 yıl önce yayınlanan Üni-Veri Raporu, maden mühendisliği mezunlarının yüzde 80’e yakını devlette iş bulamıyor. Mezunların yüzde 47.2’si ilk 6 ayda çok düşük nitelikli iş buluyor. Yüzde 70.2’si alanı dışında çalışıyor.

Maden Mühendisi K.T: “Maden mühendisleri, diplomalarını çok yaygın kiraya veriyor. Birkaç kez kiraya verdim. Diplomamı kiralayan şirketin madenini hiç görmedim. İliç faciası korkunç. Gece tövbe ettim. Açlıktan ölsem de, diplomamı kiralamam.”

Maden Mühendisi B.A: “Üniversite, 5 yıl önce bitti. İş bulamadım Markette kasiyerim. Mühendislik, diplomamdan utanıyorum. Geçinemiyorum. Maalesef diplomamı kiraya verdim. Ailem bilmiyor. Lütfen, adımı yazmayın.”