Hayati Yılmaz'ın yazısı şu şekilde;
"Bir ''sen mühendisten daha mı iyi bileceksin '' yazısı daha.
Gençliğimizde denize gide gele şunu öğrendik. Eğer dalga Kuzeydoğu tarafından sahile geliyorsa deniz soğuktur. Dün akşam sıcacık olan deniz sabah bir bakmışın buz kesmiş olur. Bunun nedeni Poyraz Rüzgarı olduğunu düşünürdük. Dün bir yazı okudum. Adına ‘’Upwelling’’ diyorlar. Bir Maden Mühendisi ve jeolog geçen gün yaşanan sis olayının Zonguldak’ta Ağustos ayında görülmediğini söylüyor.. Felakettin kapıda olduğunu vurguluyor. Aslında bunu birkaç yazıda daha okudum. Birden popülerleşti bu kelime.
Alah Alah.. Biz her yaz bu olayı birkaç kez yaşıyorduk oysa. Nerden çıktı bu Upwelling ?
Tabiki de YouTube videolarından. Okyanuslar için sosyal medyada İngilizce anlatımları dolu. Fakat Türkiye’de Karadeniz için böyle bir araştırma yok. Karadeniz’in çoğunlukla bilgileri balıkçıların kendi tecrübeleri ile sınırlı. Mesela hiçbir bilimsel araştırmada Karadeniz’deki 7 dalgada bir durulan ve ‘Mayna’ adı verilen bir olayı akademik araştırmalarda bulamazsınız. Ama herhangi bir balıkçıya sorsanız söyler. Çünkü dalgalı denizde sandalını karaya çıkarabilmesi için denizin birkaç dakika durgun anı onun kurtuluşu anlamına gelir.
Upwelling deyince havalı oluyor. ‘Ani deniz suyu soğuması’ deyince sıradanlaşıyor !
Zonguldak bir kaç hafta Afrika sıcakları yaşadı. Sonra birden hava sıcaklığı düştü. Çünkü Poyraz çıktı. Böylelikle normalde doğu tarafına akan deniz, Poyraz ile birlikte tersine döndü. Aynı, elinizle kadife kumaşa gezdirdiğinizde birden ters yöne çevirdiğiniz zaman kumaşın renginin daha koyuya döndüğünü görmeniz gibi. . Karadeniz'de aynı kadife gibidir. Günlerce sıcak hava nedeni ile ısınan deniz yüzeyindeki sular, Poyraz rüzgarı ile dibe doru çökerken, soğuk deniz suyu aşağıdan yüzeye çıkarır. Bu da denizin 15-20 dereceye kadar soğumasına neden olur. Gençliğimizde tam da Ağustos ayında defalarca yaşadığımız olay bu. Poyraz rüzgarı dev dalgalar yapmaz ama denizi çevirir. Zira Poyraz Karadeniz’in normal akışına ters yönden eser. Bazen de dev dalgalarla karşılaşırsın ama deniz sıcacıktır. Genelde karşıdan esen rüzgar (Yıldız) dev dalga oluşturur. Ama bu dalgalar denizi soğutmaz. Küçüklüğümüzde bu sıcak dev dalgaların sahile vuran akıntılarında ne güzel yuvarlanırdık.
Bu doğa olayı bunun ile de kalmaz. Geçen gün Zonguldak'ta birden sis basmıştı. Sıcak havanın, soğuk deniz suyu ile temasından da sis oluşuyor. Zonguldak’ta bu yüzden çok sık sisler oluşur hatta Zonguldak Limanında ‘Sis Düdüğü ‘ efsanesi vardır. Google’ye ‘Zonguldak sis ‘ yaz bin bir çeşit sis ile ilgili fotoğraf bulursun. Son bir haftadır boğulmalar meydana geldi. Bunun da çoğu, sıcak havanın aşağı doğru çekilmesi ile denizin insanları dibe doğur çekişi daha da yoğunlaştığından meydana gelmiş olabilmesi kuvvetli muhtemeldir. Diğer bilgiler ise şöyle. Karadeniz suyunun tuz oranı daha az olduğundan Ege ve Akdeniz'den daha ' kaldırma gücü' azdır. Bu neden ile Karadeniz'de, deniz insanları daha çok yorar. Karadeniz kıyıları deniz derinliği birden artığı için uçurumun kenarında yürümeye benzer. Denizin çekim kuvveti daha şiddetlidir. Bunu sahilde dalgalar çekilirken ,ayaklarınızda hissedebilirsiniz. Dalgalar ayaklarınızı ya kuma gömer ya da sizi öne doğru çeker.
Özellikle Zonguldak Sahilleri genelde kayalık kesim olduğundan heyelanlar kayaları denize düşürür ve bu da Karadeniz'in daha taşlık olmasını sağlar. Bu kayalar keskin uçları olan midyelerle kaplıdır.
Karadeniz'in kuvvetli çekimi ve gelgitleri bazen kayaları kuma gömerken bazen de açığa çıkartır. Daha önce daldığınız ve kayanın olmadığını sandığınız yere balıklama daldığınızda, orada sonradan ortaya çıkan kaya olabileceğini hesaba katmanız gerekir.
Gençliğimizde Ömerağzı`nda denize daldığımız kaya, şu an denizin 2 metre gerisinde durur. Hatta bu kayaların halk arasında isimleri dahi vardır. Cin taş, yılan taşı, harman kayası, koca taş vb.
Hazır Karadeniz’den bahsetmişken sahillerde çakıl taşlarına bakarak taşların nerden geldiğini bile anlayabilirsiniz. Eğer taş yatsı ise denizin taşı şekillendiğini bilmeniz gerekir. Eğer çakıl taşı yuvarlak ise muhtemelen bu taş nehirden gelmiştir. Nehir taşları yuvarlayarak yuvarlak olmasını sağlıyor.
Eğer Ay’ın olmadığı gece deniz kıyısındaysanız ve şehir ışıklarından uzak bir yerde iseniz , hemen denize girin. Görüp göremeyeceğiniz en sıra dışı doğa olayına şahit olursunuz. Üzerinizden pul pul ışıldaklar akar. Buna yakamoz adı verilir. Ömrümde buna bir kere şahit olmuştum.
Karadeniz'de bilmeniz gereken en önemli şey, hiç bir şey bilmediğinizdir.
Bu zamana kadar , yüzmesini çok iyi bilenlerin dahi boğularak hayatını kaybettiğini gördüm. Bazılarının cesedine dahi ulaşılamadı. Çünkü Karadeniz aldığını geri vermiyor.
Tabi ki , biz mühendisten daha iyi bilemeyiz ama kardeşim; saha araştırması yapılmadan beyanatlar verilmesi de , bizim tarihsel bilgilere ters düşüyor.Mühendisi bilmem ama bu yazdıklarımı Zonguldak'ta doğmuş yaşamış çoğu kişi bilir."
