Zonguldak Tarih editörü Hayati Yılmaz Çatalağzılı kadınların aile ekonomisine katkı sunması ve toprakların değerlendirilmesi için bahçe pazarı projesini paylaştı.
Projenin amacı avantajları ve sonuçları konusunda değerlendirmede bulunan Yılmaz’ın paylaşımı şu şekilde:
Amaç :
Çatalağzı sınırları içinde yaşayan bahçe sahiplerinin topraklarını değerlendirmesi, aile ekonomisine katkı sağlaması, kadınlara destek, işsizlik süresi yaşayanlara gelir kapısı yaratmak.
Avantaj :
Çatalağzı'nın çoğu mahallerinde evlerin önünde tarım yapılacak toprakların olması. kendi bahçelerinde kendileri tüketmek için ektikleri ürünlerden kalanları pazarda satılabilir olması. İnsanlara organik ürünler sunmak.
Bugün tarım ürünleri , petrol ithalatının pahallı olması ve ürünün nakliye masrafları ile pazara yansıyan fiyatların çok daha yükselmesine neden oluyor. Çatalağzı’nda bahçeler traktörler ile değil çoğunlukla kazma ile insan gücü ile kazılır. Bahçeden pazara mesafesi en fazla 2-3 km , bu da üretim maliyetlerini düşürür.
Dezavantaj:
Salı günü kurulan pazarda Zonguldak‘ın diğer bölgelerinden gelenlerin köylü pazarı kurmaları.
Kural :
Bu pazardan satış yapılabilmek için Çatalağzı’nda ikamet şartı aranarak yapılacağı gibi ; Kazköy, Muslu, Göbü, Türkali Kilimli gibi çevrelerden katılım ile geliştirilebilir.
Yer :
Haftada bir gün belediyenin göstereceği yerde.
Çatalağzı Pazar yerinde kurulabileceği gibi ; mümkün olması halinde , belirli ağaç veya plastik yapılar ile yapılacak stant ve kulübeler ile bir bölgede de kurulabilir.
Hazırlık Aşaması.
1) Bu projeyi yürütecek kişilerden oluşan görevliler ilk önce projenin amacını ve içeriğini anlaması gerek. Bu toplu bir şekilde bir salonda bilgilendirme toplantıları olabileceği gibi mahalle mahalle yapılacak ziyaretlerde, ev toplantılarında anlatılabilir. Bu toplantılara güven kazandırmak maksadı ile belediye başkanının katılması ve belediye destekli olduğu vurgulanması sağlanabilir.
2) Belediye köylere, mahallelere yöresel yetiştirilebilen yerli tohum desteği sağlayarak, ilk aşamayı geçmesi gerek. Böylelikle bahçesi olanların bu projeye dahil edilmesi kolaylaşacaktır.
3) Ürenler ;
a) Bu proje ,ilk amaçta yerli tohumdan elde edilecek ürünler olacaktır.İkinci aşamada sadece yerli ürün değil, Çatalağzı'nda daha önce yetiştirilmeyen , tüketilmeyen farklı yörelere veya ülkelere ait tohumların Çatalağzı toprağında yetiştirilebilecek oranı ölçülerek, deneyleyerek halkın değişik ürün tatmaları da ilgi çekecektir. Hatta bu pazarın popülerliğini artıracaktır. Örn.. Kuşkonmaz, brokoli,enginar v.b gibi
b) Çatalağzı'nda biten fakat bu zamana kadar tüketilmeyen veya unutulmuş yemişler , yabani olarak biten ekonomik ve sağlık açısından değeri olan bazı otların yetiştirilip satılması. Örn. Isırgan otu, ebegümeci vb gibi bitkiler dünyada sağlıklı ürünler kategorisinde tüketiliyor veya eczacılık sektöründe kullanılıyor..
c ) Dünya üzerinde bir çok meyve çeşidi var fakat bunların bazılarının adını dahi bilmiyoruz. Türkiye'de henüz yetiştirilmeyen meyve fidanları getirilip, bölgede dağıtılması ve bir kaç sene sonra toplanan ürünlerin bu pazara dahil edilmesi. Örn: Yıldız Meyvesi, Safou Meyvesi, Rambutan, Platonia, Mammee Meyvesi,Ekmek Meyvesi, Kiwano gibi. Bu meyvelerin Çatalağzı toprağında yetiştirilebileceği, test edildikten sonra dağıtılması , başarı olasılığını güçlendirir.
d) Çatalağzı'nın antik adı Psyllium'dur .
Aslında psyllium "karnıyarık otu"dur .Karnıyarık otu ,bir çok ülkede şifa olarak kullanılır ve özellikle tohumu toz veya baharat olarak da kullanılmaktadır. 1 kg 264 TL’den satılmaktadır. Bu bitki hem ilaç sektöründe hem de şifa olarak satılmaktadır. Bugün halen bölgedeki dağlarda karnıyarık otu yetiştiği görülmektedir.
e) Çatalağzı'nda geçmişte manda yetiştiriciliği yapılmaktaydı. Cumayanı sırtlarında bir tepenin adı Dombay'dır. Dombay bölgemizde manda adıdır. Manda yetiştiriciliği ile mandadan elde edilen süt, peynir, yoğurt ,margarin gibi ürünler yine bu pazarda satışa sunulabilir. Bunun yanında keçi sütü, keçi peyniri, ve diğer hayvanlardan elde edilen ürünler, pazar ürünlerden biri olabilir.
f) Çatalağzı'nda şu an bile bir kaç kişinin şahsi gayretleri ile üretilen kozalak reçeli yaygınlaştırılabilir veya başlarda küçük ölçekli işletmelerde üretilebilir, fabrikasyona bile gidilebilir.
g) Çatalağzı kestane ağaçları olan bir yerdir fakat halk kestaneden yeterince yararlanamamaktadır. Kestaneden yapılan çeşitli ürünler üretilebilir. Örn. Kestane baklavası... Bunun yanında bu gibi benzeri örnekler çoğaltılabilir.
f) Bazı bahçelerde süs bitkisi çiçekler de deneyimlenebilir.
h) Çatalağzı’nda sucuk yapan firmaları veya kasaplar var. Aslında oldukça lezzetli hatta bir çok yerden daha kalitededir. Bu sucuğun pazarlanması. Fabrikasyona gidilmesi.
4) Çatalağzı bahçeleri sera kurmak için elverişli bahçelerdir. Bir çok mahalleden dere ve aklan geçmektedir. Bazı sebze ve meyveler için yamaç araziler, bazı ürünler için dere kenarı, düz araziler müsaittir.
Alternatif :
Çatalağzı bahçelerinde yetiştirilecek bu ürünler Salı pazarı hariç bir günde pazar kurularak satılabileceği gibi ; Avrupa’da bir çok tarla sahibinin yaptığı gibi yerinden toplanarak da yapılabilir. Bu şu şekilde olmaktadır. Belirli aylarda ürünün bahçeden toplanacağı vakit ,çeşitli duyurular ile müşterilerin bahçelerden kendileri toplaması sağlanır. Böylelikle işçilik maliyeti düşer ve ürün çok daha düşük fiyata getirilmesi sağlanabiliniyor. Ayrıca insanlar şehirde bulamadığı doğa ile bahçe ve toprakla uğraşmak istemektedir. Bu da insanları bu bahçelere çekiyor.
Sürdürebilirlik.
Çatalağzı Bahçe Pazarı olarak başlanacak bu çalışma ileri ki yıllarda markalaşma ile pazarlanacak ürünler ortaya çıkaracaktır. Daha ileri ki aşamalarda Çatalağzı organik ürün pazarı olarak tanınmasını sağlayacaktır.
Pazarlama
Bu proje belli bir aşamaya geldiğinde bunun dışarıya pazarlanma seçenekleri ortaya çıkacaktır. Yine kooperatif kurularak veya bir dernek veya bir şirket üzerinden veya şahsi açılacak internet hesaplarından veya hazır satış yapılabilen pazarlama sayfalarından ürünler satılabilir. Örn: "Çatalağzıpazar- " adıyla bir sayfadan da pazarlanabilir.
Gereklilik:
Bu projenin aşamalarında ; Çatalağzı’ndan çıkan ziraat mühendisleri, veterinerler ile / veya meslek odalarından faydalanılabilir , seminer ,kurs gibi öğretici , bilgilendirici çalışmalar mutlaka yapılmalıdır. Bu gibi projelerde gerekli olabilecek kredi , bağış veya sermaye , ortak bulmak için gerekli çalışmalar ve bilgilendirmelerde yapılabilir. Bu projelere genelde devlet destek vermektedir.
Sonuç :
İnsanların geçim sıkıntısı yaşadığı gerçeği ile toprağı iyi kullanamadığımızdan kaynaklanan sıkıntılar, ürünlerin nakliyat ve aracılar vasıtası ile çok daha fazla fiyatlarda pazarlanması, artık yerel üretimin zorunlu hale geldiğine ve yerinden yetiştirip , yerinden tüketim ile çok daha ucuz pazarlar kurulabileceği gerçeği söz konusudur.
Belediyeler artık sadece vergi toplayan , kanalizasyon temizleyen kurumlardan olmamalı. Üreten, halkı üretmeye teşvik eden , böylelikle beldenin kalkınmasını sağlayacak projelere destek vermesi gerekiyor.
Lüks makam odaları, gereksiz binalar , süs olarak kullanılan saat kuleleri , su gösterili havuzların yapılmasından çok , halka yönelik projeler , yerleşim yerlerine daha çok katkı sağlayacağı bir gerçektir. 5393 sayılı Belediyeler Kanunu bunun için bir engel taşımamaktadır.
Çatalağzı için geliştirdiğim bu proje aslında tüm belediyesi olan yerlerde veya kooperatifi olan köylerde , muhtarlıklarda uygulanabilir.
Unutulmalıdır ki Zonguldak topraklarının %60'ını kulanamamaktadır.
