Vaktiyle benim de havasını teneffüs ettiğim, atölyesinde çekiç salladığım Kdz Ereğli Endüstri Meslek Lisesi’nin temelini teşkil eden eğitim kurumuydu Bozhane Mektebi.

Öteden beri eğitime büyük ehemmiyet veren Ereğli’deki eğitim kurumlarının başında Bozhane Mektebi gelir.

Ancak bu güzide okulun inşa hikâyesi günümüze kadar hep gizemli kalmıştır.

Bildiklerimiz de Sadun Duran üstadımın kitabında yer alan ifadelerden ibaretti.

Bozhane Mektebi de “1869-1916 Kastamonu ve Bolu ve Salnamelerinde Ereğli” adlı kitabın Eğitim Kurumları kısmında yer alıyordu.

1916 Bolu Salnamesinde Ereğli sahilde birçok vilâyet merkezinde bile emsali nadir bulunacak derecede muhteşem bir mektep binası yapımına başlandığı ifade edilmiş, natamam binaya 1915-16 tarihinde Rus donanması saldırısında birkaç mermi isabet ettiği ise de oluşan hasarın inşaatın tamamlanmasına mani olmayacak cüz’i olduğu belirtilmiştir.

Özetleyerek verdiğimiz yukarıdaki bilgilerden başka, aynı kitabın “Kâim-Makâm ve Meclis-i İdare” kısmında Ecz. Sabit Bey’in Ereğli Tarihi adlı eserden yapılan alıntıda da Bozhane Mektebi adı geçmektedir.

Söz konusu metinde “Kaymakamlık vekâletinde bulunan Mithat Akif Bozhane Mektebi’ni inşa ettirmiştir ki bu mektep darulmuallimin [öğretmen okulu] olarak hazırlanmış ise de sonradan ilkokul olarak kullanılmıştır. (…)” ifadelerine yer verilmiştir.(1)

Dolayısıyla da Bozhane Mektebi’nin geçtiği her iki kısımda da okulun hangi yıl veya tarihte yapıldığı/açıldığına dair kati bir bilgi yer almamaktadır.

Bu durum öteden beri içimde hep ukde olarak yer edinmişti.

Aradan geçen süre içinde yapının kati tarihine bulabilmek adına araştırmalarımız devam etti.

Aranan belge bulundu!

Hani “Arayan mutlaka suyu bulur” denir ya aynen öyle oldu.

Ereğli tarihine dair başka bir belge peşindeyken Bozhane Mektebi belgesi karşımda bana işmar ediyordu.

Ziyaret etmekte olduğum Türk Tarih Kurumu sitesinin ilgili sayfasında Bozhane Mektebi’ne dair bir fotoğraf, eski ve yeni dilde yazılmış tek metin yer almaktaydı.

Türkçe metinde şu ifadeler yazıyor:

“20 Kânunusani sene 1339 Cumartesi günü duası yapılan Darülmuallimin binası bu mektep bütün halkın gayretiyle yapılmıştır. Hatta Rus Harbi’nde birçok yerleri yaralanmış ve yıkılmış idi. Yine halkın milletin gayretiyle yapılmıştır. Bina yalı kenarındadır ve mevki gayet güzeldir. Talebe şehirden ve civardan gelmeğe kaydolmaya başlamıştır. İnşallah gazete neşredip ileride büyük muvaffakiyetler temenni ederiz. Bu fotoğrafı bendeniz çıkarttım.  Bir hediye olmak üzere gönderiyorum. Lütfen gazetesini bize de gönderirseniz bu gibi şeyleri daima göndeririz. Karadeniz Ereğlisi’nde Onbaşızade Eşref.” (2)

 

Netice itibarıyla, Sadun Bey’in kitabından ve Türk Tarih Kurumu belgelerinden Bozhane Mektebi’nin 1916 yılında yapımına başlandığı, 20 Ocak 1923 tarihinde de açıldığı anlaşılmaktadır.

Söz konusu fotoğraf ve belgeleri Türk Tarih Kurumuna kazandıran çeşitli devlet görevlerinde bulunmuş ve hayatının son yıllarında Türk Tarih Kurumu üyeliği yapan Osman Ferit Sağlam’ı şükranla yâd ediyorum.

Memleket sevdasıyla Ereğli tarihine dair kaynak eserleri ortaya çıkararak bizlerin istifadesine sunan Eczacı Sadun Duran üstadıma çok teşekkür ediyorum.

Mayın patladı, okul 3 kattan 2 kata düştü

Sadun Duran’ın iki yıl evvel aktardığına göre,  2. Dünya Savaşı’nda limanda mayın patlaması sonucu 3 katlı Bozhane Mektebi’nin son katı hasar görünce iki kata düşürüldü.(3)

Tarihsel süreç içerisinde yapısı ve ismi değişerek bugünkü halini alan eğitim yuvasında ülkemizi yeni ufuklara taşıyacak gençler yetişmeye devam edecektir. 

 KAYNAKÇA

1- Duran, S. “1869-1916 Kastamonu ve Bolu ve Salnamelerinde Ereğli”, Ankara 2015

2- Türk Tarih Kurumu arşivi (Erişim 20 Ocak 2025)

3-https://www.zhaber.com.tr/bozhane-mektebi (Erişim 20 Ocak 2025)

4-Fotoğraflar: Mahmut Daşdelen arşivi, Kdz. Ereğli